مسیر خلاقیت را
چگونه طی کنیم ؟
اجازه بدهید در ابتدا
تعاریفی از خلاقیت را ارائه کنیم و سپس فرآیند خلاقیت را ترسیم بنمائیم.
خلاقیت عبارت است ار
توانایی ایجاد راه حل های بدیع در مسایل یا موقعیت های متفاوت ، در حد توان انسان
، این توانایی از
قابلیت های اساسی ذهن انسان
است ، که می تواند به وی در توسعه ی امکانات ، حل مشکلات و تغییر دیدگاه هایش یاری
رساند.
خلاقیت قدرت تصوری است که
آینده نگری می کند، پیش بینی می کندریال تهیه و تکمیل می کند،سپس مساله را حل می
کند، کار پیش می بردو ابتکار می کند ، محرک آن حرفه ای درونی و اسرار آمیز است که
هیچ نمی دانیم.
فرآیند حل خلاق مسائل در
شرایط ایده آل شامل پنج مرحله است :
1-ارائه
مسئله و اولین بینش
در این
مرحله وظیفه تعیین می گردد و نطفه آفرینش بسته می شود، این همان لحظه ای است که
آفریننده و فرد خلاق به اولین بینش و ریزش فکری خود دست می یابد.
((مارشال
کوک)) در کتاب " آزاد کردن خلاقیت " چنین می گوید : خلاقیت خارج شدن از
راه است ، اگر ضمیرتان به طور دائم در حال شکایت است ، خود کنترل کننده تان را
ساکت کنید تا صدایی را که از اعماق نوشته تان می آید بشنوید.
حراف درون
مغزتان را ساکت کنید! وسپس نفسی عمیق بکشید ! اگر خوش شانس باشید فکر نویی بیرنگ
به سراغتان خواهد آمد.
در این
مرحله اولین گام که دادن سفارش به طراح گرافیک است آغاز می شود و سفارش داده شده
منجر به شکل گیری ترسیمات متعدد ذهنی می گردد.
2- آمادگی
در این مرحله تمامی اطلاعات
و منابع که جهت حل مساله لازم است جمع اوری شده . به عبارت دیگر شناسه ی اثر
شکل گرفته و یادداشت برداری
ها آغاز می گردد.
طراح بایستی تمامی امکانات
مرود نیاز اعم از داده های نوشتاری ، تصویری ، تجربه های فردی و .... را جمع آوری
کند
تا زمینه ی ذهنی کار ایجاد
شود.
آشنایی و بررسی ایده های
خلاق گذشته برای رسیدن به ایده هایی بهتر ضروری به نظر می آید. در این مرحله دانش
گذشته
بر موضوع و دانشی که اکنون
به آن دست یافته ایم هر دو اهمیت دارد.
برای مثال ،جشنواره فیلم
فجر هر ساله برگزار می گردد، در این جشنواره همواره معیارهایی ثابت به عنوان اهداف
اصلی
مدنظر بوده وبا توجه به چشم
اندازهای نوین سینمای ایران امکان طرح مضامینی جدید وجود دارد ، از این رو طراح با
آگاهی
از داده های اطلاعاتی گذشته
و حال به خلق اثر می پردازد.
3- ایده یابی و لحظه ی الهام
این همان مرحله ای است که
مردم به عنوان خلاقیت می شناسند و فرآیند خلاق به اوج خود می رسد.در این لحظه همه
چیز
در جای خود قرار می گیرد و
اندیشه ی شما تکمیل می گردد و مفهوم اصلی نمودار می شود.
مرحله ی ایده یابی خود
دارای دو مرحله است : مرحله ی ایده سازی که در آن ایده هایی آزمایشی به عنوان سرنخ
های ممکن
تدبیر می شود و دیگر ایده
پروری که با انتخاب از بین ایده های ممکن ، ترکیب آن ها و به جریان انداختن مجدد
از طریق تغییرات به هدف دسترسی پیدا می شود.
قابل ذکر است که در طراحی
یک اثر گرافیکی همواره سفارش دهنده ی اثر وجود دارد.از این رو بعضا تمامی این
مراحل با رد وبدل شدن اطلاعات بین طراح و سفارش دهنده به نتایج نهایی می رسد. حتی
برخی مواقع داده های دریافت شده از سفارش دهنده
موجب خلق اثر می شود.
4- ارزیابی
در این مرحله امکانات
مختلفی که در مرحله سوم ایجاد شده مورد ارزیابی قرار می گیرد.اغلب اتفاق می افتد که
شخص بین مرحله ی ایده یابی و ارزیابی در رفت و برگشت است. دراین مرحله فرد خلاق می
بایست با قوه ی قضاوت خود ایده هایی که بهتر پاسخ گوی نیازها و هدف های وی هستند
را انتخاب کرده و آنها را مورد تحلیل قرار دهد. ارزیابی ایده ها می تواند فردی یا
گروهی باشد.
5 – نتیجه و گزینش
در این مرحله یا رسیدن به
پاسخ روشن و منطبق بر سوال و طرح مسئله حاصل می گردد یا نیاز به مرور مجدد بر
موضوع می باشد.
گاهی نیز ما مجبور به حذف
کلی جریان می گردیم .گاهی نیز خلاقیت وارد مرحله ی نهفتگی می شود و بروز عملی آن
پس از چندی اتفاق می افتد. البته در یک اثر گرافیکی این زمان باید در چهارچوب قرار
داد منعقد شده قرار بگیرد.
از کتاب تفکر خلاق در گرافیک نوشته ی نیما ورامینی
